ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΥΤΙΣΜΟΥ
Παλαιότερα, ο αυτισμός θεωρείτο από τους περισσότερους μία «καταδικαστική» διαταραχή για το άτομο με κακή πρόγνωση. Πλέον ολοένα και περισσότερες έρευνες, συνιστούν ότι η προσαρμογή του παιδιού με αυτισμό στην κοινωνία βελτιώνεται, μέσω της ειδικής αγωγής και των συμπεριφοριστικών παρεμβάσεων.
Καθοριστικό ρόλο παίζει η εντατική και έγκαιρη παρέμβαση, με τις έρευνες να υποδεικνύουν σημαντική βελτίωση όταν αυτή παρέχεται σε ένα πρώιμο επίπεδο, ξεκινώντας από την ηλικία των μόλις 2 ετών. Ωστόσο πρέπει να καταστεί σαφές πως ο «αυτισμός» δε θεραπεύεται, αλλά μέσω εκμάθησης δεξιοτήτων βελτιώνεται η συμμετοχή αυτών των παιδιών σε μια πραγματικότητα που δεν κατανοούν. Το επίπεδο βελτίωσης και οι τρόποι παρέμβασης σχετίζονται με τη σοβαρότητα της δυσκολίας τους, με το νοητικό τους δυναμικό και με τη συμμετοχή του περιβάλλοντός τους στην εκπαιδευτική διαδικασία.
Πρώιμα στοιχεία που υποδεικνύουν την πιθανή παρουσία διαταραχής αυτιστικού φάσματος
Μέθοδοι αντιμετώπισης
Δεν υπάρχει μια μόνο συγκεκριμένη μέθοδος, η οποία προσφέρει όλες τις παιδαγωγικές απαντήσεις σχετικά με τον τρόπο, με τον οποίο πρέπει να διδαχτούν τα παιδιά με αυτισμό. Ωστόσο, η πιο δραστική παρέμβαση στον αυτισμό αποδεικνύεται η πρώιμη και εντατική εκπαιδευτική παρέμβαση.Η αρχική παρέμβαση συνήθως συνδυάζει εργοθεραπεία, λογοθεραπεία ώστε να αποκτήσει το παιδί κατάλληλο για την ηλικία του αδρό και λεπτό συντονισμό κινήσεων, να αντιμετωπισθούν τυχόν αισθητηριακές δυσλειτουργίες που περιορίζουν το παιδί και να εμπλουτισθεί το λεξιλόγιο του παιδιού, τόσο σε ποσότητα αλλά κυρίως σε ποιότητα.
Επιπλέον συστήνεται ένα ειδικό παιδαγωγικό πρόγραμμα που στηρίζεται στη συμπεριφοριστική προσέγγιση. Η συμπεριφοριστική θεραπευτική προσέγγιση στηρίζεται στις εφαρμογές της εμπεριστατωμένης ανάλυσης της συμπεριφοράς και αποτελεί μια ολόκληρη φιλοσοφία εκπαίδευσης. Σύμφωνα με αυτήν, τα περισσότερα προβλήματα του παιδιού θεωρούνται και αντιμετωπίζονται ως μαθησιακά, ενώ η θεραπευτική μέθοδος προσαρμόζεται πάντα στις ανάγκες του εκάστοτε παιδιού και στηρίζεται στην εξατομικευμένη εκπαίδευση με τη χρήση αντιπροσωπευτικών αμοιβών.
H έρευνα έχει δείξει ότι η προσέγγιση αυτή μπορεί να επιφέρει γρήγορη, σύνθετη και σταθερή βελτίωση σε γνωστικές, επικοινωνιακές, κοινωνικές, αλλά και σε δεξιότητες αυτοεξυπηρέτησης και παιχνιδιού. Τα ευεργετικά αποτελέσματα της συμπεριφοριστικής προσέγγισης μεγιστοποιούνται όταν η θεραπευτική παρέμβαση ξεκινήσει κατά την προσχολική ηλικία, γεγονός που οδηγεί στη σχολική και κοινωνική ένταξη των παιδιών αυτών σε ποσοστό τριπλάσιο από αυτό των παιδιών που αρχίζουν τη θεραπεία μετά τα 5 έτη.
Μεγαλώνοντας, ενδείκνυται το παιδί να παρακολουθήσει εξειδικευμένα προγράμματα καλλιέργειας κοινωνικών δεξιοτήτων, που θα το βοηθήσουν να αναπτύξει δεξιότητες οι οποίες θα του επιτρέψουν να καλλιεργήσει φιλικές σχέσεις. Η μεθοδολογία για να καλλιεργηθούν οι παραπάνω δεξιότητες ποικίλλει. Στο πυρήνα όμως, κάθε παρέμβασης θα πρέπει να είναι το ίδιο το παιδί και οι δικές του ανάγκες. Στόχος ενός τέτοιου προγράμματος δεν είναι το άτομο με αυτισμό να μάθει να λειτουργεί σαν όλους τους άλλους, αλλά να μάθει τρόπους να ερμηνεύει την καθημερινότητα την οποία δυσκολεύεται να κατανοήσει.
Έτσι, το κάθε πρόγραμμα πρέπει να είναι εξατομικευμένο και να λαμβάνει υπόψιν τις δεξιότητες και τα ενδιαφέροντα που το παιδί ήδη έχει.
Προγράμματα
Αpplied Behavioral Analysis –A.B.A
Το A.B.Aείναι πιο δημοφιλές πρόγραμμα εφαρμοσμένης ανάλυσης συμπεριφοράς. Η τροποποίηση της συμπεριφοράς βασίζεται στην πεποίθηση ότι η ανταμοιβή αυξάνει τις πιθανότητες εμφάνισης μιας επιθυμητής συμπεριφοράς, ενώ η τιμωρία μειώνει την εκδήλωση αυτής της συμπεριφοράς. Το A.B.A ξεκινά από την εκμάθηση βασικών δεξιοτήτων λόγου και αυτοεξυπηρέτησης και στη συνέχεια διδάσκονται σταδιακά μη λεκτικές και λεκτικές δεξιότητες μίμησης και η εδραίωση της απαρχής της ενασχόλησης με παιχνίδια. Αποτελεί μια διαδεδομένη πρώιμη εντατική παρέμβαση σε παιδιά με αυτισμό. Από ατομικό αρχικά το πρόγραμμα, στοχεύει στη γενίκευση γνώσεων με τη βοήθεια των γονέων.
Κοινωνικές Ιστορίες (SocialStories)
H Carol Gray (1994) ανέπτυξε την προσέγγιση που ονόμασε «κοινωνικές ιστορίες» και την εφάρμοσε για να αντιμετωπίσει τα κοινωνικά και επικοινωνιακά προβλήματα που εκδηλώνουν τα παιδιά με αυτισμό. Μια κοινωνική ιστορία περιγράφει μια κοινωνική κατάσταση που είναι προβληματική για ένα παιδί με αυτισμό, ενώ παρέχει σαφείς ενδείξεις για και οδηγίες για την εκδήλωση των κατάλληλων κοινωνικών αντιδράσεων. Παρέχει ουσιαστικά ένα κοινωνικό σενάριο που μελετά το παιδί με απώτερο σκοπό να μάθει πώς πρέπει να αντιδρά σε μια κατάσταση που του προκαλεί άγχος, ανασφάλεια ή επιθετικότητα. Κάθε ιστορία είναι εξατομικευμένη και προσαρμοσμένη στο γνωστικό επίπεδο του κάθε παιδιού
PECS ("Σύστημα Επικοινωνίας μέσω Ανταλλαγής Εικόνων")
Το PECS είναι ένα πρόγραμμα επικοινωνίας, που επιτρέπει σε παιδιά με διαταραχές του αυτιστικού φάσματος και άλλες διαταραχές επικοινωνίας χωρίς λειτουργικό ή κοινωνικά αποδεκτό λόγο, να αρχίσουν να επικοινωνούν. Το πρωτόκολλo του PECS είναι βασισμένο στην έρευνα και πρακτική εφαρμογή των αρχών της Εφαρμοσμένης Ανάλυσης Συμπεριφοράς (Applied Behavioral Analysis). Δίνει έμφαση στην ανάπτυξη λειτουργικών δεξιοτήτων επικοινωνίας, στη χρήση κατάλληλων ενισχυτών και στη δημιουργία προγραμμάτων συμπεριφοριστικής παρέμβασης. Είναι απαραίτητη η χρήση συγκεκριμένων στρατηγικών εκπαίδευσης, συστημάτων ενίσχυσης, στρατηγικών διόρθωσης του λάθους και στρατηγικών γενίκευσης για τη διδασκαλία κάθε δεξιότητας.
Θεραπεία μέσω του παιχνιδιού DIR/Floortime (Παιχνίδι στο πάτωμα)
Το πρόγραμμα DIR βασίζεται στα πρότυπα της Εφαρμοσμένης Ανάλυσης της Συμπεριφοράς (ABA) με ιδιαίτερη έμφαση στην εμπλοκή του παιδιού σε έναν κύκλο αλληλεπιδράσεων βασισμένες στο παιχνίδι και την διασκέδαση. Στο "παιχνίδι στο πάτωμα" για είκοσι ή περισσότερα λεπτά κάθε φορά ένας παιδαγωγός ειδικής αγωγής κάθεται στο πάτωμα να αλληλεπιδράσει με το παιδί. Η τεχνική αφορά, εκτός από το παιχνίδι, μια καθολική φιλοσοφία που χαρακτηρίζει όλες τις καθημερινές αλληλεπιδράσεις με το παιδί.
ΑΥΤΙΣΜΟΣ & ΠΑΙΧΝΙΔΙ –SSIP (Social Skills Intervention Program)
Το πρόγραμμα Παιχνίδι και Αυτισμός του ΔΙΚΕΨΥ, είναι ένα πρόγραμμα που αναπτύχθηκε με την πολύχρονη παρατήρηση και θεραπευτική παρέμβαση σε εκατοντάδες παιδιά που ανήκουν στο φάσμα της Διάχυτης Αναπτυξιακής Διαταραχής (Αυτισμός). Στόχο έχει την ανάπτυξη των απαιτούμενων δεξιοτήτων γόνιμης αλληλεπίδρασης. Το πρόγραμμά μπορεί να εφαρμοστεί στη διάδραση με τον ενήλικα, στη διάδραση με συνομήλικο καθώς και σε ομάδα.
| Είναι πολύ σημαντικό να γίνει διάγνωση και πρώιμη εκπαιδευτική παρέμβαση όσο πιο νωρίς στη ζωή του παιδιού, για να μπορέσει να ωφεληθεί το ίδιο και η οικογένεια του. Η υποστήριξη από ειδικό είναι απαραίτητη για να μειωθεί το ενδοοικογενειακό άγχος και για να μην εδραιωθούν προβληματικές συμπεριφορές , που θα είναι δύσκολο να αντιμετωπιστούν στη συνέχεια. |
