ΠΑΙΓΝΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Το παιχνίδι, αποτελεί μια πολύ μεγάλη και αναπόσπαστη δραστηριότητα της καθημερινότητάς του παιδιού. Παράλληλα, είναι το πιο ισχυρό μέσο έκφρασης και εξωτερίκευσης συναισθημάτων ή απλής βίωσης αυτών. Παίζοντας, ένα παιδί μαθαίνει, πειραματίζεται, ευχαριστιέται, απογοητεύεται και σταδιακά ανακαλύπτει τον εαυτό του και τον κόσμο που το περιβάλλει. Η παιγνιοθεραπεία λοιπόν είναι μια ενεργητική μορφή ψυχοθεραπείας που στηρίζεται στην αρχή ότι το παιχνίδι από μόνο του είναι ένα θεραπευτικό μέσο που βοηθά τα παιδιά να εκφραστούν, να εξερευνήσουν τα συναισθήματά τους και να κατανοήσουν τις καταστάσεις που τα προβληματίζουν.
Παίρνοντας ως δεδομένο το γεγονός ότι το παιχνίδι αποτελεί το καλύτερο φυσικό μέσο αυτοέκφρασης του παιδιού, χρησιμοποιεί διάφορα είδη παιχνιδιών (παιχνίδι ρόλων, μινιατούρες ζώων και οικογένειας, αλλά και διάφορες άλλες μορφές έκφρασης όπως η ζωγραφική, η μουσική, ο πηλός και το παραμύθι) για να βοηθήσει το παιδί να εξερευνήσει πιθανές τραυματικές εμπειρίες ή πιεστικές αλλαγές στη ζωή του, μέσα σε ένα περιβάλλον ασφάλειας που του παρέχει το συμβολικό παιχνίδι και ο θεραπευτής.
Επίσης μπορεί να το βοηθήσει να αναπτύξει κοινωνικές δεξιότητες, να ξεπεράσει προβλήματα συμπεριφοράς ή συναισθηματικές δυσκολίες που παρεμβάλλονται στη φυσιολογική του ανάπτυξη ή δημιουργούν προβλήματα στην καθημερινότητά του. Σήμερα η παιγνιοθεραπεία κερδίζει όλο και περισσότερο έδαφος και εφαρμόζεται εξελικτικά, διαγνωστικά, προληπτικά, παιδαγωγικά και θεραπευτικά από μια πλειάδα ειδικών θεραπευτών.
Σε ποιες ηλικίες απευθύνεται
Απευθύνεται σε παιδιά ηλικίας από 3 μέχρι 12 ετών. Προϋποθέτει δηλαδή ότι το παιδί έχει μπει στο συμβολικό στάδιο (πράγμα που γίνεται στην ηλικία περίπου των 2,5 ετών) ώστε να μπορεί να εγκαινιάσει το συμβολικό παιχνίδι στο οποίο κατ εξοχήν στηρίζεται.Σε ποια παιδιά απευθύνεται η παιγνιοθεραπεία
Σε παιδιά:
- που έχουν βιώσει τραυματικές ή δραστικές αλλαγές στη ζωή τους, π.χ. διαζύγιο γονιών ή απώλεια αγαπημένων προσώπων,
- που έχουν βιώσει φυσικές καταστροφές,
- που έχουν υποστεί φυσική, συναισθηματική ή σεξουαλική κακοποίηση,
- με ψυχικά τραύματα,
- υιοθετημένα ή προς υιοθεσία,
- με άρρωστους γονείς,
- με χρόνιες ή σοβαρές ασθένειες,
- που νοσηλεύονται στο νοσοκομείο
αλλά και με
- πρόβλημα υπερκινητικότητας,
- κρίσεις θυμού,
- επιθετικότητα ή ζήλια,
- άγχος αποχωρισμού,
- φοβίες ή σχολική φοβία,
- διαταραχές ύπνου ή όρεξης,
- χαμηλή αυτοπεποίθηση,
- χαμηλή κοινωνικότητα ή εσωστρέφεια,
- διαταραχές συμπεριφοράς,
- συναισθηματικές διαταραχές.
Η σημασία της παιγνιοθεραπείας σε παιδιά με σοβαρές παθήσεις
Από μελέτη που έγινε στο τμήμα παιδιατρικής αιματολογίας-ογκολογίας του νοσοκομείου Παίδων "η Αγία Σοφία", σε 31 ασθενείς-παιδιά με σκοπό να αναδείξει την σημασία της παιγνιοθεραπείας, παρατήρησαν τα εξής:Tα παιδιά με όγκους εγκεφάλου μέσα απ το παιχνίδι τους συχνά αυτοσαρκάζουν τον εαυτό τους. Επίσης χρησιμοποιούν αρκετά και το σώμα τους για να εκφράσουν τα συναισθήματα τους.
Μικρά αγόρια σχολικής και προσχολικής ηλικίας ανεξάρτητα διάγνωσης προτιμούσαν να παίζουν με όπλα και σπαθιά, φέρνοντας σε αμηχανία τον περίγυρο τους, αφού αρέσκονταν να τους τρομάζουν με αυτά.
Τα μικρά παιδιά με λευχαιμία έπαιζαν κυρίως με πλαστικά ζωάκια που αλληλοσκοτώνονται για πιει το ένα το αίμα του άλλου, ενώ τα μεγαλύτερα δημιουργούν ιστορίες με δράκους που διψούν για αίμα.
Παιδιά τα οποία πριν νοσήσουν ένοιωθαν ότι μπορούσαν να κρατήσουν μαζί τους γονείς τους, μετά την διάγνωση μέσα από το παιχνίδι τους φαινόταν η αγωνία τους να σηκώσουν το βάρος αυτό μόνα τους χωρίς να το μοιραστούν με κανένα.
Τα περισσότερα παιδιά πριν από ένα επικείμενο χειρουργείο, έπαιζαν κάνοντας την ίδια παρέμβαση όπως την φαντάζονταν ή την είχαν βιώσει στον κούκλο ασθενή ή έπαιζαν τον ρόλο του παρηγορητή γιατρού στους γονείς τους για να ελέγξουν την κατάσταση.
Παιδιά με σάρκωμα στην εφηβική ηλικία στην φάση της διάγνωσης, είχαν την αίσθηση ότι το παιχνίδι και ο αθλητισμός ευθύνονται για την ασθένεια τους.
Επίσης παιδιά τα οποία δεν ήταν συναισθηματικά κοντά στην μητέρα τους, έδιωχναν την γυναικεία φιγούρα από τα παιχνίδια τους.
Σε περιπτώσεις υποτροπής όλος ο θυμός και η οργή των γονιών έβγαινε πάνω στον κούκλο ασθενή και κυρίως στα παιδιά που τους είχε ασκηθεί σωματική βία.
Στις περιπτώσεις επικείμενου θανάτου τα περισσότερα παιδιά έφτιαχναν συνήθως ιστορίες με δυο σπίτια και η μετάβαση από το ένα στο άλλο είναι πορεία μοναχική.
Όλα τα κορίτσια στην φάση απώλειας μαλλιών τους, κούρευαν τις κούκλες τους για να βγάλουν το θυμό και μετά τις παρηγορούσαν.
Τέλος παρατήρησαν ότι συνήθως όταν ένα παιδί πέθαινε, τα υπόλοιπα απόφευγαν να μιλήσουν για ότι είχε συμβεί.